Mechanismen van schaamtevorming Gezonde schaamte Gezonde schaamte ontstaat wanneer het gedrag van een individu niet overeenkomt met zijn eigen waarden. Het is een emotie die noodzakelijk is voor de ontwikkeling van individualiteit en aanpassing in de samenleving, omdat het menselijk gedrag reguleert. Het bevordert de zelfkennis, vergroot de gevoeligheid voor de beoordelingen (feedback) van anderen en ontwikkelt het vermogen om de gevolgen van iemands daden in te schatten. Gematigde gezonde schaamte stelt een individu in staat om aandachtiger te zijn in zijn relaties met de wereld, waardoor deze relaties en de motivatie voor prestaties worden gereguleerd. Een interessant concept van schaamte wordt naar voren gebracht door de Europese psycholoog Bertram Muller: “Schaamte is de onderbreking van de identificatie met een nieuwe identiteit. Het heeft te maken met ons zelfbeeld. Dit is onze weerspiegeling in anderen. Dit is wat ik in mezelf zie door de ogen van anderen. Dit is een belangrijk gevoel bij de overgang van een oude identiteit naar een nieuwe.” Bertram Muller vraagt ​​bijvoorbeeld aan een beginnende therapeut om in het bijzijn van andere mensen hardop te zeggen dat hij een Gestalttherapeut is. De deelnemer aan het seminar zegt deze zin en zegt, in antwoord op de vraag "Hoe voel je je hierdoor?", dat hij zich schaamt en zich een bedrieger voelt. Müller zegt hierover: “Zo voelt iedereen zich de eerste vijf jaar. Identiteit is aanvankelijk kunstmatig en vol schaamte, vooral als het individu deze naar buiten toe uitdrukt. Ten eerste ‘blaast’ iemand zijn persoonlijkheid op, zoals een kunstenaar die schildert. En dan kijkt hij hoe hij ermee om kan gaan. Het is waar dat sommige mensen vergeten het later ‘weg te blazen’. Met andere woorden: de onhandigheid die iemand ervaart bij het beheersen van een nieuwe activiteit is een normale, gezonde reactie op de veranderingen die plaatsvinden. Op zulke momenten is het belangrijk om jezelf te omringen met de steun van degenen in wier liefdevolle ogen je kunt reflecteren zonder schaamte te voelen. Deze steun maakt het mogelijk om verder te gaan, schaamte te overwinnen en er niet in vast te blijven zitten. Chronische (giftige) schaamte Het komt voor dat iemand zich vanaf het moment van geboorte in een situatie van schaamte bevindt. Dit gebeurt wanneer ouders een objectieve houding ten opzichte van het kind hebben en veel verwachtingen van hem hebben. Het kind voldoet niet aan de verwachtingen van de ouders. Door zichzelf voortdurend te vergelijken met het prachtige beeld dat zijn ouders bieden, en door de blik van een teleurgestelde moeder te ontvangen als reactie op elke poging om zich te conformeren, vormt zo iemand een onbereikbaar beeld van het Zelf, waaraan hij voortdurend tekortschiet. Het “Impostor-syndroom” is een typisch product van een dergelijke afwijzing in de kindertijd. Een andere situatie waarin schaamte in het gezin ontstaat, is een scherpe (soms herhaalde) onderbreking van de natuurlijke spontaniteit van een kind door schaamte of angst van de ouders. Soms wordt een kind vanaf de eerste levensdagen niet eens drager van zichzelf, maar van de ouderlijke schaamte die hemzelf is toebedeeld vanwege zijn afkomst, huidskleur, enz. Dit alles leidt ertoe dat iemand zich al op volwassen leeftijd voelt inferieur in vergelijking met anderen, maar kan niet verklaren wat het is en waar het vandaan komt. Toxische schaamte is ondraaglijk, dus het is gemakkelijker om het op iets specifieks te concentreren, bijvoorbeeld intellectueel falen (“Ik ben te dom”) of imperfectie van het lichaam (“Ik ben te dik/dun/lelijk”). Het plaatsen van schaamte in het lichaam elimineert de noodzaak om een ​​manier te vinden om aan een behoefte te voldoen. Vaak is chronische schaamte het resultaat van sociale invloeden. In onze, op zijn zachtst gezegd, onvoldoende tolerante samenleving wordt alles wat de grenzen van de norm overschrijdt veroordeeld. In verschillende talen schamen ze zich met zeer vergelijkbare formuleringen: "Je zou je moeten schamen", d.w.z. de ander weet precies wat ik nu zou moeten ervaren en hoe ik zou moeten zijn. Tegelijkertijd verdwijnt de figuur van de schande zelf, wordt vergeten, verdwijnt uit het bewustzijnsveld van de persoon die schaamte ervaart. Een persoon blijft volledig alleen met zijn schaamte, en de figuur van de schaamter, stevig ingebouwd en onbewust, is al een innerlijke stem geworden.