Schaamte is een grote gedragsregelaar. Vanaf de geboorte is het niet kenmerkend voor een kind; het wordt vervolgens door de ouders ingeprent, wat wijst op de discrepantie tussen hoe zij het kind zien en hoe zij willen dat het is. ‘Goede meisjes vechten niet.’ ‘Jongens huilen niet.’ ‘Liefdevolle broeders en zusters geven toe.’ "Sterke mensen geven nooit op." Het is niet omdat het schurken zijn. Technisch gezien is dit de meest effectieve manier om de noodzakelijke kwaliteiten bij een kind te cultiveren. Hij heeft tenslotte de behoefte om deel uit te maken van een groep die zijn ouders goedkeuren (‘een brave jongen’, ‘een sterk persoon’, ‘een liefhebbende broer/zus’), en ook een behoefte aan liefde. En deze twee behoeften zijn met elkaar verweven tot één: “Om geliefd te worden, moet ik me conformeren.” In de praktijk is alles natuurlijk ingewikkelder en veel triester. Hoe strenger de ouder is in zijn regels en ideeën over wat een kind zou moeten zijn (zodat de ouder hem kan accepteren), hoe groter het gevoel van schaamte en minderwaardigheid dat het kind ervaart. Er is hier niets verrassends: geen enkele levende persoon is in staat zichzelf in een groot aantal strikte regels te passen. Dit is hoe het gevoel ontstaat: ‘er is iets fundamenteel mis met mij’, ‘ik ben een nietsnut, waardeloos.’ Het schaamtegevoel zorgt ervoor dat je de niet-geaccepteerde delen van jezelf afsnijdt. Het is duidelijk dat schaamte zich richt op het meest pijnlijke ding – de persoonlijkheid – van het kind, omdat niet zijn gedrag wordt bekritiseerd, maar zijn essentie, zoals hij is, zijn levendigheid. Wat wordt opgemerkt is niet de slechtheid van de daad, maar de discrepantie tussen de persoonlijkheid van het kind en wat een echt goed kind zou moeten zijn. Dit wordt buitengewoon pijnlijk ervaren, maar het kleine mensje krijgt niet eens de kans om de visie van de ouder in twijfel te trekken of het er niet mee eens te zijn. Wat is dan de houding van het kind ten opzichte van zichzelf? Wat weet hij over zichzelf? Hoe ziet hij zichzelf? Omdat het belangrijkste doel van shaming is om het kind te conformeren aan de idealen van zijn ouders, zijn er maar weinig mensen die zich afvragen wat de oorzaak is van het gedrag van het kind. De inhoud, het innerlijke leven van het kind: gevoelens, motieven, ervaringen verdwijnen naar de achtergrond en maken plaats voor het feit van conformiteit-inconsistentie, dat wil zeggen een beoordeling van externe activiteiten. Wat zich aan de buitenkant bevindt, wordt belangrijker dan wat zich aan de binnenkant bevindt. De kennis van het kind over zichzelf is zeer beperkt: veel gevoelens en ervaringen zijn verboden, ze worden onderdrukt en er ontstaat een soort vacuüm, een soort leegte in het kind. "Wat wil ik? Hoe voel ik me? Hoe ben ik? Waar hou ik van?" - dit zijn vragen die moeilijk te beantwoorden zijn. Een dergelijke leegte migreert naar de volwassenheid. Opgroeien verandert het kind dat onmetelijk beschaamd was, in een volwassene die zichzelf beschaamt. Gevuld met een enorme hoeveelheid kennis over hoe je moet ‘moeten’ en ‘hoe je het goed moet doen’, ‘wat ik zou moeten zijn’, en tegelijkertijd een kleine hoeveelheid sympathie, liefde, zelfzorg, de perceptie van jezelf als een goed en waardig mens. Om nog maar te zwijgen van zulke ‘kleine dingen’ als gevoelens, kennis over jezelf, je persoonlijkheid. En nu ontstaat er schaamte telkens wanneer het ideaalbeeld van jezelf (“zo zou ik moeten zijn”) verschilt van hoe iemand zichzelf waarneemt (“maar in plaats daarvan ben ik anders”). Hoe kan schaamte zich manifesteren in het volwassen leven? Uitstel.2. Een groot aantal dingen is begonnen en niet voltooid. 3. Jezelf voelen als een onbeduidend, onwaardig persoon. 4. De behoefte om jezelf en anderen te vergelijken. 5. Zoeken naar goedkeuring, erkenning en acceptatie.6. Verlies van jezelf, onwetendheid over jezelf, je gevoelens, motivaties, verlangens. 7. Devaluatie van anderen en jezelf. 8. Angst om aan iets nieuws te beginnen. Hoe kom je uit een sterk schaamtegevoel? 1. Psychotherapie. Over het algemeen is schaamte het grootste obstakel bij het werken met een specialist. Cliënten vol schaamte stellen hoge eisen aan zichzelf, terwijl ze ook met tegenzin nieuwe kennis over zichzelf accepteren en iets over zichzelf ontdekken, en zichzelf daarvoor schamen. De grote moeilijkheid is om iets in je toe te laten, om het te accepteren. Dit werk is lang, zeer ontroerend en vaak, helaas, pijnlijk. Ik heb deze metafoor: alsof iemand geen monster in zichzelf wil binnenlaten, wat in feite ook het geval is.