We ervaren allemaal de ‘ik voel me slecht’-toestand heel anders. Neem elke mogelijke reden, bijvoorbeeld de pijn van het verliezen van een persoon (bijvoorbeeld in het geval van een breuk in een romantische relatie) - voor iedereen zal het iets anders zijn: - de ene persoon zal een gevoel van beklemming op de borst voelen en een brok in de keel, - een ander zal een achtergrond hebben, geïrriteerd zijn door alles en iedereen - de derde zal niets lijken te voelen, en 's nachts bizarre taferelen in dromen zien die indirect de huidige ervaringen weerspiegelen, enz. Uiteraard zullen deze verschillen altijd geassocieerd worden met een aantal voor de hand liggende factoren – opvattingen, kenmerken van het huidige sociale en professionele leven, de aan-/afwezigheid van hechte relaties, intelligentieniveau, enz. Maar de manier waarop we het verlies op een dieper, irrationeel niveau waarnemen, zal ook invloed. En dit gaat niet alleen over enkele huidige kenmerken van iemands leven en zijn bewuste standpunt, maar over dat diepe psychologische landschap dat vanaf de eerste seconden van het leven in de psyche wordt opgebouwd, enerzijds gebaseerd op de neurobiologie van de hersenen en de interactie met dierbaren - aan de andere kant heeft ieder van ons dus zijn eigen interne conflicten, onze eigen diepe (= niet altijd bewuste) gevoelens, onze eigen soorten gehechtheid, onze eigen neurofysiologische kenmerken, enz. In totaal bepaalt dit wat voor soort karakter we zullen hebben in de vroege kinderjaren en laten we het verder doorvoeren in de wereld van interactie met anderen, opgroeien. Als gevolg hiervan kan 'slecht' voor een karakterologisch depressief persoon gelijk worden aan een onbewust gevoel van schuldgevoel, alsof het verlies uitsluitend door hem is ontstaan. Voor de karakterologisch paranoïde zou alles anders kunnen zijn - met verontwaardiging en de overtuiging dat alleen de ander de schuld heeft. Voor een narcistisch persoon zou een van de mogelijke uitkomsten een gevoel van onverteerbare schaamte zijn, gehuld in verwarring vanwege een gebrek aan begrip, hoe en waar verder te gaan, enz.... de situatie lijkt hetzelfde, maar de De ervaring van 'Ik voel me slecht' is anders. En aan de ene kant maakt dit alles enorm ingewikkeld. Aan de andere kant geldt: hoe fijner de “instellingen”, hoe nauwkeuriger deze bijvoorbeeld in therapie kunnen worden aangepast. Het is dus door met een psycholoog te werken dat schuldgevoel, woede, schaamte of welke andere belichaming dan ook van jouw ervaringen opgemerkt en begrepen kan worden. Zonder oordeel en moraliseren, maar met onderzoekende nieuwsgierigheid, een oprecht verlangen om te helpen, empathie en de mogelijkheid om ervaring op te doen over hoe je een van je manifestaties kunt weerstaan. En dan wordt het niet zo belangrijk hoe dit ‘ik voel me slecht’ voelt. Want hoe je het ook ervaart, het vernietigt niet meer. Ivan Sanarvin - psycholoog, klinisch psycholoog.